Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Δράσεις Τμήματος Αγωγής Υγείας: Συμμετοχή στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης Ανθρώπινα Δικαιώματα και Εκπαίδευση (παρουσίαση και κείμενο)





















 Η σχολική διαμεσολάβηση, μία μέθοδος  ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων  σε σχολεία του Τ.Θ.Δ. Αγωγής Υγείας της Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης με θέμα «Για ένα συμμετοχικό και δημοκρατικό σχολείο»

 

Ιωάννα Ντέρη

Υπεύθυνη Τμήματος Αγωγής Υγείας Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης

e-mail: ioannanteri@gmail.com

 

 

Περίληψη

 

Η σχολική διαμεσολάβηση αποτελεί μία μέθοδο πρόληψης και ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων που εμφανίζονται στο σχολικό περιβάλλον. Είναι μία εναλλακτική πρακτική που υποκαθιστά το πειθαρχικό σύστημα επιβολής κυρώσεων, καλλιεργεί κλίμα συνεργασίας στη σχολική κοινότητα και τα τελευταία χρόνια υποστηρίζεται θεσμικά στη χώρα μας. Συνδέεται με την υλοποίηση Προγραμμάτων Αγωγής Υγείας σε θεματικές σχετικές με την πρόληψη της βίας, τη  διαχείριση των συγκρούσεων, την ειρηνική επίλυσή τους, τη διαμόρφωση δημοκρατικής συνείδησης, τα δικαιώματα του παιδιού, την προώθηση Αξιών  Ζωής.

Το Τοπικό Θεματικό Δίκτυο Αγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης «Για ένα συμμετοχικό και δημοκρατικό σχολείο» το 2018 επέλεξε την εξής θεματική: «Σχολική διαμεσολάβηση - Ένα εργαλείο ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων». Συμμετέχουν ένδεκα σχολεία που υλοποιούν προγράμματα αγωγής υγείας  με θέμα τη διαμεσολάβηση ομηλίκων.

Σκοπός της εργασίας είναι να αναδειχθεί η λειτουργία και οι δράσεις του Δικτύου τις σχολικές χρονιές 2018-2019 και 2019-2020. Ειδικότερα στοχεύει να παρουσιάσει: τη  Συντονιστική Επιτροπή και τον ρόλο των μελών της, τα σχολεία που συμμετέχουν και  τα προγράμματα που αυτά υλοποιούν, την  εκπαίδευση μαθητών κι εκπαιδευτικών, το εκπαιδευτικό υλικό και τον  φορέα υλοποίησης, τις επικοινωνιακές σχέσεις που καλλιεργούνται ανάμεσα στα σχολεία του δικτύου και αξιοποιούνται προς όφελος των μαθητών/τριών, τις δράσεις δημοσιοποίησης του Δικτύου στη σχολική και την τοπική κοινότητα.

Η διαμεσολάβηση ομηλίκων επιλέγεται ως δημοκρατική διαχείριση των συγκρούσεων από σχολεία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ανατολικής Θεσσαλονίκης και το Τμήμα Αγωγής Υγείας υποστηρίζει την υλοποίηση  προγραμμάτων Διαμεσολάβησης. Η δικτύωση των σχολείων διευκολύνει την ανταλλαγή εμπειριών για ειρηνικές πρακτικές επίλυσης των συγκρούσεων  στην εκπαιδευτική κοινότητα.   

Λέξεις Κλειδιά: Σχολική Διαμεσολάβηση, Δημοκρατικό σχολείο, Διαχείριση συγκρούσεων,   Τοπικό Θεματικό Δίκτυο Αγωγής Υγείας

 

 

School mediation, a method of peaceful resolution of conflicts in schools of T.T.D. Health Education of D.D.E. East Thessaloniki on “For a participatory and democratic school”

 

Ioanna Nteri

Head of the Department of Health Education D.D.E. Eastern Thessaloniki

email: ioannanteri@gmail.com

 

 

Summary

 

School mediation is a method of preventing and resolving conflicts in the school environment. It is an alternative practice that replaces the disciplinary system of imposing sanctions, cultivates a climate of cooperation in the school community; in recent years is has began to be institutionally supported in our country. It is linked to the implementation of Health Education Programs, on issues related to the prevention of violence, conflict management, peaceful resolution, the formation of a democratic ethos, the rights of the child, the promotion of Life Values.

The Local Thematic Network for Health Education the Directorate of Secondary Education of Eastern Thessaloniki “For a participatory and democratic school” in 2018 chose as its theme "School Mediation - A tool for peaceful resolution of conflicts." Eleven schools are participating in the implementation of health education programs on the mediation of minors.

The purpose of this presentation is to highlight the operation and the actions of the Health Education Network in the school years 2018-2019 and 2019-2020. In particular, it aims to present: the Coordinating Committee and the role of its members, the participating schools and the programs they implement, the education of students and teachers, the educational material and the implementing body, the communication relations that are fostered between the schools of the network and are utilized for the benefit of the students, the publicity actions of the Network in the school and the local community.

The mediation of minors is chosen as a democratic management of conflicts by schools in the Secondary Education of Eastern Thessaloniki and the Department of Health Education supports the implementation of Mediation programs. School networking facilitates the exchange of experiences for peaceful conflict resolution practices in the educational community.

Keywords: School Mediation, Democratic School, Conflict Management, Local Thematic Health Education Network

 

 

1. Eισαγωγή

 

Η εκδήλωση επιθετικής και βίαιης συμπεριφοράς των εφήβων στον χώρο του σχολείου αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο με δυναμική που μεταβάλλεται μέσα στο χρόνο και δέχεται επιρροές από τους κοινωνικούς σχηματισμούς όπου οι έφηβοι συνυπάρχουν και διαμορφώνουν την προσωπική και συλλογική ταυτότητά τους. Μία έκφραση επιθετικής συμπεριφοράς αποτελεί και  ο σχολικός εκφοβισμός που  προβληματίζει εκπαιδευτικούς, γονείς και την κοινή γνώμη με την ένταση που προσλαμβάνουν μεμονωμένα περιστατικά που δημοσιοποιούνται. Οι μορφές που αυτός προσλαμβάνει καθιστούν αναγκαίο  οι όποιες παρεμβάσεις υλοποιούνται και στοχεύουν σε αποτροπή  μιας τέτοιας συμπεριφοράς να εξελιχθούν πέρα ​​από την απλή επίπληξη και την επιβολή κυρώσεων (Walsh, 2014).

Η εκπαίδευση στη σχολική διαμεσολάβηση εναρμονίζεται με τις σύγχρονες  εκπαιδευτικές ανάγκες και τις κοινωνικές  απαιτήσεις για την καλλιέργεια μιας κουλτούρας δικαιωμάτων στο χώρο του σχολείου, την  προώθηση της ανεκτικότητας και της μη βίας στην κοινότητα, την προαγωγή της  δημοκρατίας, της αρμονικής συμβίωσης, της αλληλεγγύης και της φιλίας και την προαγωγή του σεβασμού, της κατανόησης  και της εκτίμησης της πολιτισμικής διαφορετικότητας (Ντέρη & Τομπούλογλου 2016: 386). Τις αξίες αυτές προωθεί ένα σχολείο σεβασμού των δικαιωμάτων των εφήβων και όπως αναφέρουν οι Cowie & Jennifer (2009), η υποστήριξη από συνομήλικους στα σχολεία, δημιουργεί ευέλικτα πλαίσια μέσα στα οποία οι έφηβοι εκπαιδεύονται να παρέχουν συναισθηματική και κοινωνική υποστήριξη σε συνομήλικους που βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση.

Σκοπός της εργασίας που ακολουθεί είναι αρχικά να παρουσιασθεί το θεσμικό πλαίσιο που επιχειρεί να εισάγει στα σύγχρονα σχολεία της χώρας μας εναλλακτικές μεθόδους διαχείρισης περιστατικών επιθετικής και βίαιης συμπεριφοράς των εφήβων που εκδηλώνονται στον χώρο τους. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις αφορούν στην αντιμετώπιση του φαινομένου σε εθνικό επίπεδο με την πραγματοποίηση επιμορφωτικού προγράμματος εκπαιδευτικών και στελεχών της εκπαίδευσης, στην ευαισθητοποίηση μαθητών και της σχολικής κοινότητας στην επιλογή του διαλόγου ως μέσου επίλυσης των διαφορών  και στην αξιοποίηση της σχολικής διαμεσολάβησης ως επιλογής του Συλλόγου Διδασκόντων αντί της επιβολής κυρώσεων για ανάλογα περιστατικά.

Στη συνέχεια θα παρουσιασθεί το εγχείρημα του Τμήματος Αγωγής Υγείας της Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης να ενώσει σχολεία που ενδιαφέρονται και υποστηρίζουν ειρηνικές πρακτικές αντιμετώπισης των προβλημάτων που εμφανίζονται στο σχολικό χώρο κι έχουν επιλέξει την εφαρμογή της διαμεσολάβησης μέσα από την υλοποίηση προγράμματος Αγωγής Υγείας.

Στο τοπικό Θεματικό Δίκτυο Αγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης «Για ένα συμμετοχικό και δημοκρατικό σχολείο» -Η σχολική διαμεσολάβηση. Ένα εργαλείο ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων» συμμετέχουν ένδεκα σχολεία που υλοποιούν πρόγραμμα Αγωγής Υγείας με σχετική θεματική. Θα παρουσιασθεί η σύντομη πορεία του για δύο σχολικές χρονιές 2018-2019 και 2019-2020 και θα τονισθεί πώς η δικτύωση σχολείων διευκολύνει επιμορφωτικές δράσεις, καλλιεργεί συνεργασίες σχολείων, διευκολύνει τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων στην εκπαιδευτική κι ευρύτερη κοινότητα. Η συνεργασία επίσης μιας εκπαιδευτικής υπηρεσίας, του Τμήματος Αγωγής Υγείας της Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης, με μία Μη Κυβερνητική Οργάνωση την ΑΝΤΙΓΟΝΗ - Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για τον Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία  σε εκπαιδευτικό υλικό της οποίας  βασίζεται η εκπαίδευση εκπαιδευτικών και μαθητών, ανοίγει τη συζήτηση για την αδυναμία παροχής συστηματικής κι ουσιαστικής επιμόρφωσης  από εκπαιδευτικές δομές κι υπηρεσίες με παράλληλη κεντρική θεσμική υποστήριξη.    

 

 

2. Εφηβεία κι επιθετική συμπεριφορά  στο χώρο του σχολείου

 

Η συζήτηση γύρω από την  επιθετική και βίαιη συμπεριφορά των εφήβων στον σχολικό χώρο και την παραβίαση κανόνων, εμπεριέχει τον κίνδυνο, εκτιμούμε, να αγνοηθεί η υποκειμενικότητα της εμπειρίας των εμπλεκομένων προσώπων, η συμπεριφορά να περιορισθεί μέσα στα στενά πλαίσια ενός ορισμού αυστηρά περιοριστικού ή από την άλλη αόριστα γενικευτικού, να  οδηγήσει στην απόδοση  ετικετών στα εμπλεκόμενα πρόσωπα και στην επιβολή  κυρώσεων.

Η αναφορά σε θέματα παραβίασης κανόνων από τους εφήβους κατευθύνει το ενδιαφέρον της συζήτησης σε δύο παραμέτρους: από τη μια πλευρά, στην εξελικτική πορεία της εφηβείας και τις αναδυόμενες αναπτυξιακές ανάγκες των ατόμων που διέρχονται τη συγκεκριμένη ηλικιακή φάση και από την άλλη εστιάζει την προσοχή στους κοινωνικούς σχηματισμούς όπου αποκτάται η κοινωνική ταυτότητα κι εκδηλώνονται oι συγκεκριμένες συμπεριφορές,  όπως είναι ο χώρος του σχολείου.

Οι διαδικασίες συγκρότησης της καθημερινής σχολικής πραγματικότητας συχνά διαταράσσονται από εφήβους μαθητές που εκδηλώνουν συμπεριφορές οι οποίες περιγράφονται ως «αντικανονικές μορφές δράσης, αντιδράσεις στη ρύθμιση επικοινωνίας και μετάδοση της γνώσης, αντιδράσεις στις πρακτικές του σχολείου». Οι συμπεριφορές αυτές θεωρείται πως αποσκοπούν στη «διακοπή της κανονικής διαδικασίας της μάθησης» και στη «διατάραξη της χρονικής οργάνωσης», αποκαλούνται «στρατηγικές καθυστέρησης του μαθήματος, συμβολική βία, παθητική αντίσταση». Παρόμοιες εκδηλώσεις χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά αποκλίνουσα, παραβατική, βίαιη ή θεωρούνται πως υποκρύπτουν «τάσεις καταστροφικότητας». Οι συμπεριφορές αυτές εκδηλώνονται σε διάφορους χώρους, αίθουσα, αυλή, εκδρομές κι εμπλέκουν πολλά πρόσωπα και ρόλους (Πανούσης, 1995).

Η επιχειρούμενη ερμηνεία του φαινομένου εμπεριέχει μια ποικιλία όρων οι οποίοι αναδεικνύουν την πολυμορφία του και το ενδιαφέρον θεωρητικών θέσεων κι ερευνητικών  προσεγγίσεων. Η αποτελεσματικότητα των επιχειρούμενων χειρισμών εκτιμάται με κριτήρια μακρόχρονης τροποποίησης της συμπεριφοράς των εφήβων.

Βιβλιογραφικές  πηγές αναφέρονται σε έννοιες οι οποίες επιχειρούν να ορίσουν, να περιγράψουν, να προσεγγίσουν ερμηνευτικά και να χαρακτηρίσουν συμπεριφορές οι οποίες συμβαίνουν στο χώρο του σχολείου κι εμπλέκουν σε σχέσεις αλληλεπίδρασης μαθητές, συμμαθητές, τον σύλλογο διδασκόντων, τη διεύθυνση, συχνά επίσης και τους γονείς.

Ο ορισμός μιας συμπεριφοράς ως προβληματικής, διαταρακτικής, παραβατικής, απείθαρχης ή αντικοινωνικής  και η συνεπαγόμενη απόδοση των αντίστοιχων χαρακτηρισμών στα πρόσωπα που την εκδηλώνουν, εισάγει στον χώρο του σχολείου ερμηνείες από  χώρους άλλων επιστημονικών πεδίων –ψυχιατρικής, ψυχολογίας, κοινωνιολογίας, νομικής, εγκληματολογίας, πολιτικών επιστημών. Γίνονται επομένως αναφορές για «διαταραχή διαγωγής, εναντιωτική προκλητική διαταραχή, εφηβική παραβατικότητα, σχολική επιθετικότητα, σχολική δυσπροσαρμοστία, σχολική πειθαρχία, σχολική απειθαρχία, επιθετική, βίαιη, αποκλίνουσα συμπεριφορά, διατάραξη χρονικής οργάνωσης, αντικανονική μορφή δράσης, διακοπή κανονικής σχολικής διαδικασίας, αντιδράσεις στις πρακτικές του σχολείου, κ.α.».          

Για την έναρξη ενός διαλόγου γύρω από θέματα επιθετικής συμπεριφοράς στον χώρο του σχολείου, αποτελεί ωφέλιμη αφετηρία με παιδαγωγικά μετρήσιμα χαρακτηριστικά η αντίληψη πως οι επιχειρούμενες προσεγγίσεις κατανόησης των εφήβων οι οποίοι εμπλέκονται σε περιστατικά  που χαρακτηρίζονται ανάλογα, είναι σκόπιμο να έχουν ως αφετηρία την ακόλουθη θέση: «Καμιά πράξη του εφήβου, όσο ακραία και αν είναι, δεν αποκαλύπτει από μόνη της τη βαθύτερη φύση του ούτε έχει την ιδιότητα να του χαρίζει κάποια ετικέτα» (Αμπατζόγλου, 1995). Μια τέτοια προσέγγιση παρέχει τη δυνατότητα να διαφοροποιηθεί το πρόσωπο από τη συμπεριφορά που εκδηλώνει. Η συμπεριφορά πάλι αποκτά νόημα αν ερμηνευθεί ειδωμένη μέσα στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού συστήματος όπου διαμορφώνονται παιδαγωγικές πρακτικές, εκπαιδευτικές δράσεις, επιβάλλονται εκ των άνω σχολικοί κανόνες και  σχολικοί κανονισμοί οι οποίοι με τη σειρά τους διαμορφώνουν διαδικασίες συγκρότησης της καθημερινής σχολικής πραγματικότητας κι επεμβαίνουν ρυθμιστικά προς τους μαθητές η συμπεριφορά των οποίων δημιουργεί προβλήματα.

Καθώς η  ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός απασχολούν την εκπαιδευτική κοινότητα, στη χώρα μας και διεθνώς για την αντιμετώπισή τους διοργανώνονται δράσεις, εκστρατείες,  πρωτοβουλίες κι εφαρμόζονται προγράμματα με στόχο την ενημέρωση, πρόληψη, ευαισθητοποίηση του μαθητικού πληθυσμού, τη λήψη προληπτικών μέτρων και την παροχή υποστήριξης σε θύματα.  Παρεμβατικά προγράμματα και δράσεις οργανώνονται σε τρία επίπεδα  α) την πρωτογενή πρόληψη που αφορά στο γενικό πληθυσμό, β) τη δευτερογενή πρόληψη που αναφέρεται  στον εντοπισμό των εφήβων που ανήκουν στις «ομάδες υψηλού κινδύνου» και στον σχεδιασμό  παρεμβάσεων που τους αφορούν και γ) την τριτογενή παρέμβαση που έχει ως στόχο τη μείωση της υποτροπής και τον κατάλληλο χειρισμό περιστατικών βίας «που έχουν ήδη εκδηλωθεί» (Αρτινοπούλου, 2001: 93).

Τη δεκαετία του’90 στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ συζητούνται πιο έντονα θέματα «βίας» και «ασφάλειας στα σχολεία» (Heaviside, Rowand & Williams, 1998), ενώ τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον εστιάζεται στην  ειρηνική συμβίωση  και την ενδυνάμωση της δημοκρατίας στον χώρο του σχολείου και του σεβασμού των δικαιωμάτων, δίχως διάκριση,  σύμφωνα με τη Σύμβαση Δικαιωμάτων του Παιδιού. Ασφαλές θεωρείται  το σχολείο που είναι δημοκρατικό και προάγει τα Δικαιώματα του Παιδιού.

 

 

3. Νομοθετικό πλαίσιο και θεσμικές παρεμβάσεις στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα

 

Σύμφωνα με την Κωνσταντίνου (1990), το σχολικό σύστημα στη χώρα μας είναι κανονιστικό όσον αφορά στην οργάνωση της εσωτερικής ζωής του. Η εκπαιδευτική διαδικασία συντελείται, με διαφορετικούς στόχους σε κάθε βαθμίδα, μέσα από συγκεκριμένες παιδαγωγικές πρακτικές οι οποίες προϋποθέτουν κλίμα πειθαρχίας και συμμόρφωσης σε κανόνες οι οποίοι δεν είναι πάντοτε σαφείς. Αποκλίσεις από τους κανόνες αυτούς εκλαμβάνονται συχνά ως πειθαρχικές αποκλίσεις και τιμωρούνται μέχρι και αποκλεισμού από το σχολείο. 

Για δεκαετίες τα προβλήματα συμπεριφοράς των εφήβων μαθητών, η ενδοσχολική βία και η επιθετικότητα, αντιμετωπίζονται δίχως συστηματικές θεσμικές παρεμβάσεις. Συμπεριφορές και περιστατικά τα οποία εμπίπτουν στον σωματικό, λεκτικό, κοινωνικό, ψυχολογικό, ρατσιστικό, σεξουαλικό και όλων των μορφών εκφοβισμό, που διαπράττονται από κάποιον μαθητή εις βάρος κάποιου άλλου μέσα στον σχολικό χώρο, εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του Π.Δ. 104/1979 «Περί σχολικού και διδακτικού έτους, υπηρεσιακών βιβλίων, εγγραφών, μετεγγραφών, φοιτήσεως, διαγωγής και τιμητικών διακρίσεων των μαθητών των σχολείων Μέσης Γενικής Εκπαιδεύσεως», Κεφάλαιο ΣΤ, Διαγωγή, άρθρα 26 κι 27). Στην Εγκύκλιο Γ2/4094/23-09-1986 του ΥΠ.Ε.Π.Θ. (ΦΕΚ 619 Β’) και στο άρθρο 5 σχετικά με τον «Κανονισμό Λειτουργίας των Μαθητικών Κοινοτήτων», επιχειρείται η εμπλοκή του συμβουλίου της μαθητικής κοινότητας σε περιπτώσεις που δημιουργείται πρόβλημα από τη συμπεριφορά μαθητή ή μαθήτριας στο σχολείο, ανεξάρτητα και πέρα από τη διαδικασία επιβολής ποινών, όπως ορίζεται από τη σχολική νομοθεσία, δίχως όμως να καταγράφεται ουσιαστική συνεισφορά.

Σε επίπεδο πρωτογενούς παρέμβασης  μακρόχρονη δράση αποτελούν τα προγράμματα Αγωγής Υγείας που  υλοποιούνται σε ώρες μετά το πέρας του σχολικού ωραρίου, σε εθελοντική βάση από εκπαιδευτικούς που είναι ευαισθητοποιημένοι ή και επιμορφωμένοι σε σχετικά θέματα, έχουν διάρκεια τετράμηνη/πεντάμηνη και υλοποιούνται σε περιορισμένο αριθμό σχολείων.  Σε επίπεδο δευτερογενούς  και τριτογενούς πρόληψης τα σχολεία έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν τη συνδρομή των  Κέντρων Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (Κ.Ε.Σ.Υ.) που αντικατέστησαν τους Συμβουλευτικούς Σταθμούς Νέων (Σ.Σ.Ν.)

Μοναδικό παρεμβατικό πρόγραμμα σε εθνικό επίπεδο αποτελεί η ίδρυση του  Παρατηρητήριου Πρόληψης Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού. Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι «ο σχεδιασμός και η υλοποίηση  δράσεων για τη Σχολική Βία και τον Εκφοβισμό (ΣΒΕ), η καταγραφή και μελέτη και η διοχέτευση προς διαχείριση περιστατικών σχολικής βίας κι εκφοβισμού σε πιστοποιημένους φορείς» (Υ.ΠΑΙ.Θ.ΠΑ., Ίδρυση Παρατηρητηρίου Πρόληψης της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού. Αρ.Πρωτ:159704/Γ7/17-12-2012).  

Οι δράσεις του διήρκεσαν δύο σχολικές χρονιές, 2013-2014, 2014-2015 και ολοκληρώθηκαν με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών και στελεχών σε πρόγραμμα επιμόρφωσης, την υλοποίηση παρεμβάσεων σε όλα τα σχολεία, την απόπειρα δικτύωσης των εκπαιδευτικών υπηρεσιών και δομών και των  αντίστοιχων   της τοπικής κοινότητας που ασχολούνται με δράσεις πρόληψης και διαχείρισης προβλημάτων βίας κι εκφοβισμού με τις σχολικές μονάδες.  

Η τελευταία αναφορά για το Παρατηρητήριο είναι το 2016 όταν συστήνεται στο  Υ.Π.Π.Ε.Θ. μία Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή με στόχο την επιστημονική εποπτεία και την παροχή υποστήριξης σε επίπεδο Περιφερειακών Διευθύνσεων και Διευθύνσεων Εκπαίδευσης σε θέματα   πρόληψης κι αντιμετώπισης «του φαινομένου της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, της ξενοφοβίας, του ρατσισμού, του χουλιγκανισμού, της ομοφοβίας, των δικαιωμάτων του παιδιού και της οργάνωσης του Δημοκρατικού Σχολείου» (Υ.Π.Π.Ε.Θ., Θεσμική δικτύωση φορέων για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.  Αρ.Πρωτ.:448/18-02-2016).

Από το 2016 και εξής το Παρατηρητήριο μένει αδρανές και δίχως να έχει καταργηθεί, οδηγήθηκε σε απραξία σε επίπεδο Περιφερειακών Διευθύνσεων και Διευθύνσεων Εκπαίδευσης και σχολικών μονάδων. Απουσιάζει, κατά συνέπεια από την εκπαιδευτική κοινότητα ένας φορέας εκπαιδευτικός όπου το σχολείο θα μπορεί να στηρίζεται και να απευθύνεται όταν αντιμετωπίζει θέματα διαχείρισης βίας κι εκφοβισμού. Η επιβολή κυρώσεων, σύμφωνα με τη σχολική νομοθεσία,  φαίνεται να αποτελεί συχνά το μοναδικό τρόπο  «διαπαιδαγώγησης» στα σχολεία της δευτεροβάθμιας.

 

 

4. Η Διαμεσολάβηση Ομηλίκων

 

Η σχολική διαμεσολάβηση αποτελεί μία διαδικασία με την οποία επιδιώκεται η ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων και των καβγάδων που εμφανίζονται ανάμεσα σε μαθητές  (Αρτινοπούλου, 2010).  Θεωρείται «μία μέθοδος πρόληψης της ενδοσχολικής βίας κι αποτελεί μία εναλλακτική πρακτική στο παραδοσιακό σύστημα επίλυσης συγκρούσεων και απόδοσης ευθυνών και τιμωριών από ενηλίκους. Είναι μια διαδικασία κατά την οποία οι μαθητές  αφού εκπαιδευτούν, διαμεσολαβούν για την επίλυση συγκρούσεων και διαφορών ανάμεσα σε συμμαθητές». (Γρηγοριάδου & Τέλλιου 2016:7). Ανήκει στο φάσμα των μορφών επίλυσης των συγκρούσεων (conflict resolution) οι οποίες επιδιώκουν την όσο το δυνατό μεγαλύτερη ικανοποίηση των διαφωνούντων μέσα από ένα δίκαιο αποτέλεσμα. Αποτελεί μία κλιμακούμενη διαδικασία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο σε μικρά όσο και σε μεγάλα προβλήματα (Pynchon, 2012).

Η εμπειρία της διαμεσολάβησης για τους εφήβους  στον σχολικό χώρο εκτιμάται πως έχει αξία  μακρόχρονη καθώς η εκπαίδευση σε ειρηνικές πρακτικές οι οποίες βασίζονται στις αξίες του διαλόγου, του σεβασμού, της καλλιέργειας της εμπιστοσύνης και της ισότητας, συμβάλλει στη διαχείριση συγκρουσιακών θεμάτων (Θάνος & Νταλάκος, 2018).

Παρόλο που προτείνεται «η συστημική ένταξη της στη σχολική ζωή»  (Κουράκης & Σπυρόπουλος, 2018:157) και υποστηρίζεται καθώς  «μπορεί να βοηθήσει ώστε να μάθουμε να λύνουμε ειρηνικά και ήπια τις διαφορές μας και να έχουμε μία πρόληψη στο σχολείο» (Πανούσης, 2018:24), στα ελληνικά σχολεία άρχισε να εφαρμόζεται με καθυστέρηση. Τη συναντάμε να εφαρμόζεται σε περιορισμένο αριθμό σχολείων στα μέσα της δεκαετίας του 2000 (Θάνος, 2017)  και προς το τέλος της τα σχολεία που την εφαρμόζουν αυξάνονται (Θάνος & Σταθά, 2018).

Θεσμική υποστήριξή της συναντάμε  την τελευταία πενταετία, καθώς εμπεριέχεται σε επιμορφωτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και στελέχη της εκπαίδευσης, προτείνεται στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως μία πρακτική του Συλλόγου διδασκόντων, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί προτού ο Σύλλογος προβεί στην επιβολή κυρώσεων για θέματα συμπεριφοράς των μαθητών και τέλος εμφανίζεται ως στοιχείο ενδυνάμωσης της δημοκρατίας στο σχολείο με την εμπλοκή της σχολικής κοινότητας σε θέματα δικαιωμάτων και ισότητας.

Τη συναντάμε ως θεματική ενότητα στο πρόγραμμα επιμόρφωσης στελεχών της εκπαίδευσης κι εκπαιδευτικών στα πλαίσια λειτουργίας του Παρατηρητηρίου Πρόληψης κι Αντιμετώπισης της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Το 10ο Κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη σχολική διαμεσολάβηση (Οδηγός διαχείρισης περιστατικών σχολικής βίας και εκφοβισμού, 2015).

Υποστηρίζεται και προτείνεται ως μία πρακτική που μπορεί να αξιοποιήσει και να εφαρμόσει  ο Σύλλογος διδασκόντων προκειμένου να καλλιεργήσει κλίμα σεβασμού και να συμβάλλει ώστε οι μαθητές να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα τήρησης των σχολικών κανόνων.  Για τον σκοπό αυτό καλείται  να χρησιμοποιεί όλους τους διαθέσιμους τρόπους (π.χ. συμβουλευτικές συναντήσεις με τις υποστηρικτικές εκπαιδευτικές δομές, διαδικασία διαμεσολάβησης) για την αντιμετώπιση κάθε παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς (Υ.Π.Π.Ε.Θ., Κοινή Υπουργική Απόφαση 10645/ΓΔ4/2018 - ΦΕΚ 120/Β/23-1-2018α. Εγγραφές, μετεγγραφές, φοίτηση και θέματα οργάνωσης της σχολικής ζωής στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.  Άρθρο 31 παρ. 1. Παιδαγωγικά μέτρα και ενέργειες παιδαγωγικού χαρακτήρα).

Η Θεματική Εβδομάδα  κατά τη σχολική χρονιά 2018-2019 είναι αφιερωμένη στη Δημοκρατική Συνύπαρξη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Με αυτή τη θεματική του θεσμού επιχειρείται η ενδυνάμωση της δημοκρατίας στον σχολικό  χώρο,  η ενίσχυση της ικανότητας των μαθητών να συνδιαλέγονται, να συζητούν και να συναποφασίζουν με δημοκρατικό τρόπο όλα τα θέματα που αφορούν στο κοινωνικό κλίμα και στην απόλαυση των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους χωρίς διακρίσεις. Τα σχολεία καλούνται να αξιοποιήσουν πρακτικές δημοκρατικής οργάνωσης του σχολείου ή της τάξης,  και μία από αυτές είναι η διαμεσολάβηση για την επίλυση προβλημάτων και την αντιμετώπιση θεμάτων διακρίσεων, προκαταλήψεων και περιθωριοποίησης.  (Υ.Π.Π.Ε.Θ., Υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Δημοκρατικής Συνύπαρξης και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων κατά το σχολικό έτος 2018-2019. Αρ.Πρωτ.:Φ1/6058/Δ2/15-01-2018β).

 

 

5. Το Τοπικό Θεματικό Δίκτυο Αγωγής Υγείας  της Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης

 

Το Τμήμα Αγωγής Υγείας μέσα από το θεσμικό του πλαίσιο, αποτέλεσε μέλος του Παρατηρητηρίου της Σχολικής βίας και του Εκφοβισμού.  Στο πλαίσιο της πρόληψης και της προαγωγής της ψυχικής υγείας των εφήβων ενθαρρύνει, ενισχύει  και υποστηρίζει δράσεις και προγράμματα Αγωγής Υγείας στα σχολεία με θεματική το σχολικό εκφοβισμό, το διαδικτυακό εκφοβισμό, την ειρηνική συμβίωση στο χώρο του σχολείου, τη διαμεσολάβηση με παιδαγωγικά χαρακτηριστικά. Υλοποιεί μόνο του και σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς, ΑΕΙ και Μ.Κ.Ο. βιωματικά εργαστήρια, σεμινάρια  προς τους εκπαιδευτικούς και μαθητές. Εργάζεται ώστε οι πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού να γίνονται γνωστές στην εκπαιδευτική κοινότητα  και τα συνδέει άμεσα  με τη θεματική της βίας στα σχολεία  καθώς τάσσεται υπέρ της προστασίας του παιδιού από κάθε μορφή βίας (άρθρο 19), υποστηρίζει «τον σεβασμό στο δικαίωμα του παιδιού να εκφράζει τις απόψεις του και να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων που το αφορούν, ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό ωριμότητάς του (άρθρο 12).

Το Τοπικό Θεματικό Δίκτυο Αγωγής Υγείας  της Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης «Για ένα συμμετοχικό και δημοκρατικό σχολείο» ιδρύθηκε το Μάρτιο του 2017. Μέλος της συντονιστικής επιτροπής αποτελεί ο Βοηθός Συνήγορος του Παιδιού και συμμετέχουν  τέσσαρα Γυμνάσια κι ένα Γενικό Λύκειο στις συναντήσεις όμως συμμετέχουν και άλλα σχολεία. Μαθητές, αντιπρόσωποι των σχολείων, σε Ημέρες Διαλόγου με το Συνήγορο του Παιδιού  συναντώνται και συζητούν θέματα σχετικά με το σχολικό κανονισμό, το ρόλο των μαθητικών συμβουλίων, τη σημασία της δημιουργίας ενός «κώδικα ειρηνικής συνύπαρξης στο σχολεία». Ανταλλάσουν καλές πρακτικές και παρεμβάσεις που έγιναν στα σχολεία τους.

Το Μάρτιο  του 2019 αποφασίζεται η ενεργοποίηση του Δικτύου με την προσθήκη νέας  θεματικής, τη «Σχολική Διαμεσολάβηση, Ένα εργαλείο Ειρηνικής Επίλυσης Συγκρούσεων». καθώς υλοποιούνταν  Προγράμματα Αγωγής Υγείας με θέμα τη Διαμεσολάβηση Ομηλίκων  και η Δικτύωση σχολείων συνέβαλλε και διευκόλυνε τη διαμόρφωση ενός πλαισίου επικοινωνίας των σχολικών μονάδων για θέματα Αγωγής Υγείας, την επιμόρφωση και τη διάχυση των αποτελεσμάτων στη σχολική κοινότητα. (ΥΠ.Ε.Π.Θ., Θεματικά Δίκτυα Αγωγής Υγείας. Αρ. Πρ. 127261/Γ7/28-11-2006. Υ.Α.).

 

 

5.1. Η Συντονιστική Επιτροπή

 

Η προσθήκη της νέας θεματικής  επέφερε αλλαγές και στα μέλη της  συντονιστικής επιτροπής. Συντονιστικός Φορέας  εξακολουθεί να παραμένει η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης- το Τμήμα  Αγωγής Υγείας που φέρει την ευθύνη συντονισμού των δράσεων επιμόρφωσης, επικοινωνίας των σχολείων, δημοσιοποίησης και διάχυσης των αποτελεσμάτων στη σχολική κι ευρύτερη κοινότητα.

Νέο μέλος αποτελεί η Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου για την Αειφορία του 1ο ΠΕ.ΚΕ.Σ Κεντρικής Μακεδονίας. Νέο μέλος επίσης αποτελεί και ο  Γενικός Διαχειριστής και Νόμιμος Εκπρόσωπος της ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ- Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία την Ειρήνη και τη Μη Βία  καθώς η εκπαίδευση εκπαιδευτικών και μαθητών πραγματοποιείται από εκπαιδεύτριες κι εκπαιδευτές  της Οργάνωσης. 

Το 2ο Γυμνάσιο Χαριλάου εξακολουθεί να είναι μέλος ως το σχολείο με τη μακρόχρονη υλοποίηση προγραμμάτων Αγωγής Υγείας με θέμα τη Διαμεσολάβηση.

 

Πίνακας 1

Η συντονιστική Επιτροπή του Δικτύου

 

Πρόεδρος

Ιωάννα Ντέρη

Υπεύθυνη  Τμήματος Αγωγής Υγείας  Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης

Μέλος

Αλέξανδρος Γεωργόπουλος

Καθηγητής Α.Π.Θ.

Γενικός Διαχειριστής και Νόμιμος Εκπρόσωπος της  Οργάνωσης ΑΝΤΙΓΟΝΗ- Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για τον Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία 

Μέλος

Ευαγγελία Παπαθανασίου

Συντονίστρια Αειφορίας

1ο ΠΕ.ΚΕ.Σ Κεντρικής Μακεδονίας

Μέλος

Αθανάσιος Παπαδόπουλος

Διευθυντής 2ου Γυμνασίου Χαριλάου

 

 

5.2. Τα σχολεία που ανήκουν στο Δίκτυο

 

Τα σχολεία που συμμετέχουν στο Δίκτυο για το σχολικό έτος 2018- 2019 είναι δώδεκα (12). Από αυτά μόνο τα τέσσερα υλοποιούν πρόγραμμα Αγωγής Υγείας.  Στον Πίνακα που ακολουθεί αναγράφονται τα σχολεία, ο τίτλος του προγράμματος που υλοποιούν,  οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές που συμμετέχουν στο Δίκτυο

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Πίνακας 2

Σχολεία που συμμετέχουν στο Δίκτυο τη σχολική χρονιά 2018-2019

 

Α/Α

Σχολείο

Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας

Συμμετέχοντες Εκπαιδευτικοί

Συμμετέχοντες Μαθητές

1.

2ο Γυμνάσιο Χαριλάου

Σχολική διαμεσολάβηση: Καθημερινή πρακτική εφαρμογή της τετραετούς εμπειρίας μας

3

18

2.

3ο Γυμνάσιο Θέρμης

Η σχολική διαμεσολάβηση ως μέσο ενίσχυσης του θετικού κλίματος στο σχολείο

3

28

3.

Ειδικό Γυμνάσιο-Λύκειο ΕΑΕ Κωφών & Βαρηκόων Θεσσαλονίκης

Πρόγραμμα Σχολικής Διαμεσολάβησης

4

26

4.

Γυμνάσιο Νέων Επιβατών

Εμείς και οι άλλοι

3

23

5.

2ο Γυμνάσιο Μίκρας

 

3

 

6.

1ο Γυμνάσιο Περαίας

 

2

 

7.

3ο Γυμνάσιο Μίκρας

 

2

 

8.

Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκ/σης Ανατολικής Θεσσαλονίκης

 

3

 

9

Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης

 

2

 

10.

1ο ΓΕΛ Θερμαϊκού

 

6

 

11.

1ο Πειραματικό ΓΕΛ Θεσσαλονίκης «Μανόλης Ανδρόνικος»

 

2

 

12.

7ο ΓΕΛ Καλαμαριάς

 

3

 

Σύνολο

12

4

36

95

  

 

Την επόμενη σχολική χρονιά (2019-2020) συμμετέχουν δεκατρία (13) σχολεία, από τα οποία τα ένδεκα (11) υλοποιούν πρόγραμμα Αγωγής Υγείας, όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί:

 

Πίνακας 3

Σχολεία που συμμετέχουν στο Δίκτυο τη σχολική χρονιά 2019-2020

 

Α/Α

Σχολείο

Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας/χρόνια εφαρμογής

Συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί

Συμμετέχοντες Μαθητές

1.

2ο Γυμνάσιο Χαριλάου

«Σχολική διαμεσολάβηση: Ένας νέος θεσμός που μπορεί να λειτουργήσει ως ισχυρό αντίδοτο στο σχολικό εκφοβισμό»

(5 έτη εφαρμογής)

2

18

2.

3ο Γυμνάσιο Θέρμης

Η σχολική διαμεσολάβηση ως μέσο ενίσχυσης του θετικού κλίματος στο σχολείο

(2 έτη εφαρμογής)

3

20

3.

Ειδικό Γυμν.Λύκειο ΕΑΕ Κωφών & Βαρηκόων Θεσσαλονίκης

Είμαι υπεύθυνος πολίτης: Ασφαλώς διαμεσολαβώ!

(2 έτη εφαρμογής)

2

28

4.

Γυμνάσιο Ν. Επιβατών

Εμείς και οι άλλοι

(2 έτη εφαρμογής)

2

28

5.

1ο Γυμνάσιο Περαίας

Σχολική διαμεσολάβηση: το μέσο για την ειρηνική επίλυση συγκρούσεων στο σχολικό περιβάλλον

(2 έτη με διακοπή ενός έτους)

2

28

6.

1ο Γυμνάσιο Μίκρας

Οι Ειρηνοποιοί - Σχολική Διαμεσολάβηση Συνομηλίκων

(1  έτος εφαρμογής)

3

15

7.

2ο Γυμνάσιο Μίκρας

Οι Ειρηνοποιοί - Σχολική Διαμεσολάβηση Συνομηλίκων

(1  έτος εφαρμογής)

2

12

8.

8ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς

«Ειρηνική Διαμεσολάβηση»

(1  έτος εφαρμογής)

2

35

9.

1ο Γυμνάσιο Πανοράματος

Σχολική διαμεσολάβηση

(1  έτος εφαρμογής)

3

12

10.

30ο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης

«Η ΣυνΚοινωνία στο 30ο: Εθελοντισμός και Διαμεσολάβηση σε έναν κοινό δρόμο»

(1  έτος εφαρμογής)

3

29

11.

2ο ΓΕΛ Θέρμης ‘’Γιώργος Ιωάννου’’

Για ένα συμμετοχικό  και δημοκρατικό σχολείο. Η σχολική διαμεσολάβηση, ένα εργαλείο ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων

(1  έτος εφαρμογής)

3

23

12.

Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκ/σης Ανατολικής Θεσσαλονίκης

-

1

-

13.

Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης

-

1

-

Σύνολο

13

11

29

248

 

 

5.3. Η εκπαίδευση μαθητών κι εκπαιδευτικών, το εκπαιδευτικό υλικό και o   φορέας υλοποίησης

 

Η βασική εκπαίδευση στη διαδικασία της διαμεσολάβησης σε σχολεία της Ανατολικής Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται από εκπαιδεύτριες κι εκπαιδευτές  της  Οργάνωσης ΑΝΤΙΓΟΝΗ με την αξιοποίηση του  οδηγού, εγκεκριμένου από το ΙΕΠ, «Σχολική Διαμεσολάβηση. Ένας οδηγός για την επίλυση συγκρούσεων στο σχολείο από ομηλίκους» (Γρηγοριάδου & Τέλλιου 2016).

Οι εκπαιδευτικοί,  μέλη του Δικτύου επικοινωνούν τακτικά σε μηνιαίες συναντήσεις, ανοιχτές και σε άλλους εκπαιδευτικούς επιθυμούν να παραβρεθούν. Οι συναντήσεις είναι αφιερωμένες στην ενδυνάμωση των μελών, την ανταλλαγή εμπειριών, την αναφορά σε δυσκολίες, και σε καλές πρακτικές που υλοποιήθηκαν στα σχολεία. Υλοποιούνται βιωματικά παιχνίδια κι  εργαστήρια από τις εκπαιδεύτριες της Οργάνωσης ΑΝΤΙΓΟΝΗ και  την Υπεύθυνη του Τμήματος Αγωγής Υγείας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει  μια άλλη  μορφή εκπαίδευσης η οποία  αποτελεί τη μεταφορά της εμπειρίας από βιωματικά παιχνίδια που υλοποίησαν οι εκπαιδευτικοί με την ομάδα διαμεσολάβησης του σχολείου τους στα μέλη του δικτύου.

 

 

5.4. Οι επικοινωνιακές σχέσεις των σχολείων

 

Χρήσιμη είναι, εκτιμούμε, η αναφορά σε σχέσεις επικοινωνίας που καλλιεργούνται ανάμεσα στα σχολεία και φέρνουν σε επαφή τις ομάδες διαμεσολάβησης. Κέντρο αποτελεί το σχολείο με τη μεγαλύτερη εμπειρία εφαρμογής της διαμεσολάβησης. Έτσι πραγματοποιήθηκε επίσκεψη του 3ου Γυμνασίου Θέρμης στο 2ο Γυμνάσιο Περαίας. Σε επόμενη συνάντηση προστέθηκε το Ειδικό Γυμν. Λύκειο ΕΑΕ Κωφών & Βαρηκόων Θεσσαλονίκης. Το 2ο Γυμνάσιο Χαριλάου επισκέφθηκε τη Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης.

 

 

5.5. Οι Δράσεις δημοσιοποίησης του Δικτύου στη σχολική και την τοπική κοινότητα

 

Είναι σημαντικό συλλογικές δραστηριότητες και διαδικασίες συμμετοχής και ανάληψης πρωτοβουλιών για θέματα που απασχολούν τους  εφήβους να γνωστοποιούνται στη σχολική κι ευρύτερη κοινότητα και η διαδικασία  της διαμεσολάβηση είναι μία από αυτές,  γι αυτό και η δημοσιοποίηση της δουλειάς της ομάδας διαμεσολάβησης  στο σχολείο και τη σχολική κοινότητα, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα.

Το ιστολόγιο των σχολείων είναι ένας τρόπος δημοσιοποίησης της δουλειάς και των δράσεων που γίνονται  μέσα στη διάρκεια της χρονιάς με αφορμή Παγκόσμιες Ημέρες αφιερωμένες στην Ψυχική Υγεία (10 Οκτωβρίου), στην Ανεκτικότητα (16 Νοεμβρίου),  στα Δικαιώματα του Παιδιού (20 Νοεμβρίου, στην Παγκόσμια Ημέρα Αγάπης (14 Δεκεμβρίου) στην Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου (11 Φεβρουαρίου) και στην Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού (6 Μαρτίου). Αν η διαμεσολάβηση αποτελεί Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας  παρουσιάζεται στο σχολικό χώρο με τη λήξη της χρονιάς.                                 

Με τη λήξη της σχολικής χρονιάς τα σχολεία του Δικτύου έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν σε κοινή εκδήλωση το Πρόγραμμά τους. Την προηγούμενη σχολική χρονιά, 2018-2019,  τα σχολεία δεν αισθάνθηκαν έτοιμα για δημοσιοποίηση της δουλειάς τους και γι αυτό το σκοπό πραγματοποιήθηκε Παρουσίαση Καλών Πρακτικών στη διαμεσολάβηση από τις/τους  εκπαιδευτικούς των προγραμμάτων. Καλή πρακτική παρουσίασε το 3ο Γυμνάσιο Θέρμης  «Προσομοίωση σχολικής διαμεσόλαβησης», το 2ο Γυμνάσιο Χαριλάου έστειλε ένα βίντεο κι ένα τραγούδι.  Η παρουσίαση του 1ου Γυμνασίου  Περαίας αφορούσε στη  «Σχολική Διαμεσολάβηση στο 1ο Γυμνάσιο Περαίας». Παρουσιάστηκε τέλος «Η εμπειρία από τη Συνάντηση στρογγυλής τράπεζας μαθητών και μαθητριών του 3ου Γυμνασίου Θέρμης, του 1ου Γυμνασίου Περαίας και του  Ειδικού Γυμνασίου-ΓΕΛ Κωφών & Βαρηκόων Θεσσαλονίκης με διαφορετική εμπειρία στη διαμεσολάβηση».

Η ομάδα διαμεσολαβητών/τριών του 2ου Γυμνασίου Χαριλάου τέλος, συμμετείχε στην ημέρα παρουσίασης των Προγραμμάτων Αγωγής Υγείας.

Το Δίκτυο συμμετείχε στο Συνέδριο-Μαραθώνιο που διοργάνωσε ο  Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης  με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού στις 4 Μαρτίου 2019 με τη συμμετοχή του  3ου Γυμνασίου Θέρμης.

Συμμετείχε τέλος στο 3ο Φεστιβάλ Select Respect με θέμα «Πόλη και Ετερότητα» του δικτύου οργανώσεων της πόλης.  Μετά την παρακολούθηση της ταινίας  του Ιωάννη Ρεμούνδου «Πείραμα ΕΡΤ», ακολούθησε συζήτηση με την Υπεύθυνη για το Δίκτυο Αγωγής Υγείας για το Δίκτυο και τη διαμεσολάβηση ως πρακτική ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων στα σχολεία. Το Δίκτυο έχει το δικό του λογότυπο και blog όπου τα μέλη έχουν τη δυνατότητα να ανεβάζουν και να γνωστοποιούν τη δουλειά τους. Το blog ονομάζεται "Δίκτυο Διαμεσολάβησης" και η διεύθυνσή του  είναι:

https://diktyodiamesolavisis.blogspot.com/

  

 

6. Συμπεράσματα

 

Το Τοπικό Θεματικό Δίκτυο της Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Θεσσαλονίκης του Τμήματος Αγωγής Υγείας «Για ένα συμμετοχικό και δημοκρατικό σχολείο» ιδρύθηκε τη σχολική χρονιά 2017. Την επόμενη επέλεξε ως θεματική τη «Σχολική Διαμεσολάβηση, Ένα εργαλείο Ειρηνικής Επίλυσης Συγκρούσεων».

Με τις δράσεις και τις συνεργασίες που καλλιέργησε με την ανεξάρτητη αρχή, τον Βοηθό Συνήγορο του Παιδιού και την Οργάνωση ΑΝΤΟΓΟΝΗ, επιδίωξε να ενισχύσει τη φωνή των μαθητών στο σχολική χώρο. Η λειτουργία των μαθητικών κοινοτήτων, η δημιουργία του σχολικού κανονισμού, η σχολική διαμεσολάβηση, ως εναλλακτική επιλογή  στην επίλυση των συγκρούσεων  που εμφανίζονται στο σχολικό χώρο, αποτελούν δείγματα μιας απόπειρας ειρηνικής συμβίωσης όλων των μελών της σχολικής κοινότητας και ενθαρρύνουν την καλλιέργεια μιας κουλτούρας δημοκρατικής συνύπαρξης.

Στο Δίκτυο Διαμεσολάβησης τη σχολική χρονιά 2018-2019 συμμετείχαν 36 εκπαιδευτικοί από 12 σχολεία, 7 Γυμνάσια, 3 Γ.Ε.Λ. και 2 Σχολεία με ενιαία δομή  Γυμνασίου και Γενικού Λυκείου. Τέσσερα από αυτά υλοποιούσαν πρόγραμμα Αγωγής Υγείας με 95 μαθητές να έχουν εκπαιδευθεί στη διαμεσολάβηση. Ο αριθμός των εκπαιδευτικών που συμμετείχε σταθερά στις συναντήσεις του Δικτύου και είχε επιμορφωθεί είναι πολύ υψηλότερος. Την επόμενη χρονιά, 2019-2020 ο αριθμός των σχολείων που επιλέγουν να υλοποιήσουν πρόγραμμα Αγωγής Υγείας αυξάνει. Στο Δίκτυο συμμετέχουν 29 εκπαιδευτικοί από 13 σχολεία, 9 Γυμνάσια, 2 Γ.Ε.Λ. και 2 με Σχολεία με ενιαία δομή  Γυμνασίου και Γενικού Λυκείου. Από τα σχολεία, υλοποιούν πρόγραμμα Αγωγής Υγείας 11, 9 Γυμνάσια και 2 Γ.Ε.Λ. Οι μαθητές που συμμετέχουν σε πρόγραμμα κι έχουν εκπαιδευθεί είναι 248. Ο αριθμός των μαθητών συγκρίνοντας τις δύο χρονιές εμφανίζεται σημαντικά αυξημένος

Η δικτύωση σχολείων με κοινή θεματική στην υλοποίηση προγραμμάτων Αγωγής Υγείας έχει πολλά πλεονεκτήματα κι αυτά αναδείχθηκαν και στη σύντομη λειτουργία του Δικτύου. Διευκολύνει τις επιμορφωτικές συναντήσεις, την ανταλλαγή απόψεων, τη διοργάνωση επιμορφωτικών δράσεων σε εκπαιδευτικούς και μαθητές, προτρέπει ενθαρρύνει και διευκολύνει τις εκπαιδευτικές συναντήσεις των ομάδων των μαθητών μεταξύ τους, τη δημοσιοποίηση των εργασιών τους στην εκπαιδευτική κοινότητα.

Μελλοντική επιδίωξη αποτελεί η διατήρηση της συνεργασίας των εμπλεκομένων μελών και των σχολείων,  ώστε το Τοπικό Θεματικό  Αγωγής Υγείας να εξακολουθεί να προαγάγει τις αξίες του αλληλοσεβασμού και του ειρηνικού διαλόγου μέσα από θεσμικές επιλογές που εμπλέκουν σε αυτές όλα τα μέλη της κοινότητας ενός σχολείου.

 

 

Βιβλιογραφικές αναφορές

 

Αμπατζόγλου,  Γρ. (1995). Το παθολογικό στην εφηβεία. Γαληνός,  37(1), 109-117.

Αρτινοπούλου, Β. (2001). Βία στο σχολείο. Έρευνες και πολιτικές στην Ευρώπη. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Αρτινοπούλου, Β. (2010). Η σχολική Διαμεσολάβηση. Εκπαιδεύοντας τους μαθητές στη διαχείριση της βίας και του εκφοβισμού. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.  

Γρηγοριάδου, Ε. & Τέλλιου, Α. (2016). Σχολική Διαμεσολάβηση. Ένας οδηγός για την επίλυση συγκρούσεων στο σχολείο από ομηλίκους». Θεσσαλονίκη: Heinrich Boll Stiftung.

Cowie, H. & Jennifer, D. (2009). Engaging children and young people actively in research. In K. Bryan (ed.), Communication in Healthcare. London: Peter Lang European Academic Publishers

Θάνος, Θ. (2017). Σχολική διαμεσολάβηση. Θεωρία, εφαρμογή, αξιολόγηση. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη.

Θάνος, Θ. &  Νταλάκος, Χ.(2018). Διαχρονική εφαρμογή και αξιολόγηση σε δημοτικό σχολείο.  Στο Θ. Θάνος & Α. Τσατσάκης (Επιστ. Επιμ.), Σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός (σσ.163-173). Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη. 

Θάνος Θ, & Σταθά, Π.  (2018). Προγράμματα σχολικής διαμεσολάβησης στην Ελλάδα: Μια πρώτη προσέγγιση. Στο Θ. Θάνος & Α. Τσατσάκης (Επιστ. Επιμ.), Σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός (σσ.175-190). Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη.

Κουράκης, Ν. & Σπυρόπουλος, Φ. (2018). Σχολική Διαμεσολάβηση. Εννοιολογική προσέγγιση και στρατηγικές. Στο Θ. Θάνος & Α. Τσατσάκης (Επιστ. Επιμ.), Σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός (σσ.147-162). Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη. 

Κωνσταντίνου, Χ. (1990), Η ευθύνη του σχολείου στη δημιουργία αποκλίνουσας συμπεριφοράς. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 51,68-74. 

Ντέρη Ι. & Τοµπούλογλου Ι. (2016). Εκπαίδευση µαθητριών και µαθητών στην ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων στο σχολικό χώρο µέσα από τα δικαιώµατα του παιδιού. Στο  Σ. Γρόσδος, Α. Κόπτσης, Χ. Ρουμπίδης, & Α. Τσιβάς, (Επιστ. Επιμ.), Σχολική Βία και Εκφοβισμός (σσ.386-389). Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου, 8-10 Απριλίου 2016. Θεσσαλονίκη: Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Κεντρικής Μακεδονίας. Ανακτήθηκε 7/7/2020 από http://www.kmaked.gr/site/phocadownload/praktika.pdf

Οδηγός διαχείρισης περιστατικών σχολικής βίας και εκφοβισμού. (2015).  Έργο:  «Εκπόνηση επιμορφωτικού εκπαιδευτικού ενημερωτικού υλικού και προγράμματος σπουδών επιμόρφωσης. Αθήνα: Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου. Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίο.

          Ανακτήθηκε 7/7/2020 από http://stop-bullying. sch.gr/wp-content/uploads/2015/10/odigos_diaxeirisis_peristatikwn.pdf

Πανούσης, Γ. (1995). Η βία στα σχολεία: Double Face, Σύγχρονη Εκπαίδευση, 84, 79-81.

Πανούσης, Γ.  (2018). Τι και ποιος κρύβεται πίσω από την ενδοσχολική βία; Στο Θ. Θάνος & Α. Τσατσάκης (Επιστ. Επιμ.), Σχολική βία και σχολικός εκφοβισμός (σσ.147-162). Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη. 

Heaviside, S. Rowand, C. & Williams, C. (1998). Violence and discipline problems in U.S. public schools: 1996-97. U.S. Washington: Government printing office. Superintendent of documents. Mail stop: SSOP.

Pynchon, V. (2012). The anti-bulling secret weapon arrives just in time for school. Forbes. Ανακτήθηκε 7/7/2020 από http://www.forbes.com/sites/shenegotiates/2012/09/06/the-anti-bullying-secret-weapon-arrives-just-in-time-for-school

Walsh, S. (2014). Kids Doing it for Themselves- Mediation and Bulling Prevention. Ανακτήθηκε 7/7/2020 από http://kluwermediationblog.com/2013/01/04/kids-doing-it-for-themselves-mediation-and-bullying-prevention/ 

Υ.ΠΑΙ.Θ.ΠΑ. (2012). Ίδρυση Παρατηρητηρίου Πρόληψης της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού.  Αρ.Πρωτ.: 159704/Γ7/17-12-2012. Ανακτήθηκε 7/7/2020 από https:// kmaked.pde.sch.gr/site/attachments/article/553/idrisi-paratiritirioy.pdf

ΥΠ.Ε.Π.Θ. (2006). Θεματικά Δίκτυα Αγωγής Υγείας. Αρ. Πρωτ.: 127261/Γ7/28-11-2006 Υ.Α. Ανακτήθηκε 8/7/2020 από http://dide.koz.sch.gr/tmsdr/wp-content/uploads/diktya-agogis-ygeias.pdf

Υ.Π.Π.Ε.Θ. (2016). Θεσμική δικτύωση φορέων για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Αρ.Πρωτ.: 448/18-02-2016. Ανακτήθηκε 7/7/2020 από https://edu. klimaka.gr/drasthriothtes/genika/2390-egkyklios-ylopoihsh-diktyo-sxolikh-bia

ΥΠ.Π.Ε.Θ. (2018). Εγγραφές, μετεγγραφές, φοίτηση και θέματα οργάνωσης της σχολικής ζωής στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης,  Άρθρο 31 Παιδαγωγικά μέτρα και ενέργειες παιδαγωγικού χαρακτήρα. Κ.Υ.Α. 10645/ΓΔ4/2018 - ΦΕΚ 120/Β/23-1-2018. Ανακτήθηκε 7/7/2020 από https://docplayer.gr/83005464-Y-a10645-gd4-fek-120-t-v-eggrafes-meteggrafes-foitisi-kai-themata-organosis-tis-sholikis-zois-sta-sholeia-tis-deyterovathmias-ekpaideysis.html

ΥΠ.Π.Ε.Θ. (2018). Υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και      Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Δημοκρατικής Συνύπαρξης και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων κατά το σχολικό έτος 2018-2019.  Αρ. Πρωτ.: Φ1/6058/Δ2/15-01-2018. Ανακτήθηκε 7/7/2020 από https://edu.klimaka.gr/sxoleia/gymnasia/2804-thematiki-evdomada-sto-gymnasio

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

1ο Πρότυπο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, Η διαμεσολάβηση λύνει διαφωνίες, βίντεο-κόμικ

https://www.canva.com/design/DAEcYek-N3E/BBL-w5Xzauh7Tcsz-8GwcQ/watch?utm_content=DAEcYek-N3E&utm_campaign=designshare&utm_medium=link&utm_source=sharebutton

Ποίημα για τη διαμεσολάβηση

"Ποίημα για τη διαμεσολάβηση" Μια συλλογική γραφή από το 2ο Πρότυπο ΓΕΛ Θεσσαλονίκης "ΛΕΥΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ".  Συντονισμός από την εκπαιδευτικό κα Ζαχάρω Κουνή σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό κο Αναστάσιο Σκουρκέα.